Wyjazd leśników oraz drzewiarzy wielkopolskich do Estonii.
W dniach 30 maja do 04 czerwca 2015 roku Zarząd Oddziału SITLiD w Poznaniu zorganizował wyjazd leśników z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu do Estonii. W wyjeździe uczestniczył również Pan Damian Kałuziński z przemysłu drzewnego.
Z uwagi na bardzo dużą odległość do celu podróży (około 1300km) pierwszy etap rozpoczęty nad ranem w Poznaniu, zakończyliśmy w sobotę 30 maja w Suwałkach późnym popołudniem.
Następnego dnia, jadąc via Baltica przez Litwę i Łotwę dotarliśmy wieczorem do Tallina.
W poniedziałek 01 czerwca mieliśmy okazję zwiedzić zlokalizowany nad Bałtykiem zakład w Kupu Küla,
Firma Balti Spoon jest częścią Möhring Group, trzeciego co do wielkości producenta oklein na świecie. – koncernu zajmującego się produkcją oklein w czterech zakładach: w Niemczech, Estonii i w 2 zakładach w USA.
Estoński zakład jest najmłodszym a jednocześnie najnowocześniejszym członkiem grupy. Firma powstała w 1993 roku. Grunt pod firmę został zakupiony za symboliczną koronę od Rządu Estońskiego. Produkcję rozpoczął w 1998r.
Roczna produkcja tego zakładu wymaga zakupu około 30 tys. m3 drewna okleinowego, z którego 18 -21 tysięcy stanowi okleina brzozowa. Podstawowe gatunki drewna zużywanego w produkcji oklein to Brzoza, Dąb, Buk, Jesion i Sosna. Ciekawostką jest bardzo poszukiwana na rynku meblowym okleina z Brzozy karelskiej o unikalnym rysunku. Ze względu na niewielką podaż drewna okleinowego tego gatunku handel tym drewnem notuje się w kilogramach a nie w m3 jak zazwyczaj.
Firma realizuje zakupy w znacznej części Europy od Rosji i Ukrainy na wschodzie, poprzez Estonię, Łotwę, Litwę i Finlandię na północy, Polskę, Słowację, Węgry i Austrię w części centralnej po Niemcy, Szwajcarię i Francję na zachodzie. Zaopatrzenie jest realizowane poprzez szeroką siatkę reprezentantów w poszczególnych krajach, którzy w imieniu firmy negocjują poszczególne partie zakupowe z właścicielami drewna.
Z procesem produkcyjnym, jego poszczególnymi etapami zapoznawał nas Pan Indrek .
Zakład zatrudnia obecnie około 350 osób z czego około 77% stanowią kobiety, co jak na warunki estońskie (kraj liczy około 1,2 mln mieszkańców) lokuje go w grupie znaczących pracodawców. Nowoczesny zakład jest przygotowany do produkcji oklein skrawanych stycznie i obwodowo co daje przewagę na rynku w stosunku do tradycyjnych producentów bazujących najczęściej na maszynach skrawających surowiec stycznie w stosunku do kłody. Zakład posiada również linię technologiczną do łączenia (klejenia) oklein o nietypowych długościach i szerokościach.
Zakład pracuje w ruchu ciągłym, co wymaga zgromadzenia znacznych rezerw surowca narażonego na deprecjację, w związku z tym w ciepłej porze roku skład surowca jest deszczowany w obiegu zamkniętym, Unikalnym sposobem konserwacji okleiny brzozowej zastosowanym w firmie Balti Spoon jest przechowywanie okleiny pozyskanej w środku zimy w specyficznych warunkach (w Polsce stosowanej przy przechowywaniu sadzonek w technologii szkółkarskiej w tzw. „lodowni”) w dołach ziemnych przysypanych naprzemiennie warstwą ziemi i śniegu. W celu zapewnienia odpowiedniej ilości śniegu zakład dysponuje maszynami do sztucznego naśnieżania znanymi raczej ze stoków narciarskich niż zastosowania przemysłowego.
Następnego dnia z Hotelu Susi w Talinie odebrał nas Pan Andrus Kevvai – nadleśniczy Nadleśnictwa Harjumaa. Razem pojechaliśmy do miejscowości Jägala, gdzie mieści się biuro nadleśnictwa. Na wstępie w prezentacji nadleśniczy przybliżył nam zagadnienia związane z gospodarką leśną w Estonii.
Lesistość wynosi 51%, z czego więcej niż połowa przypada na lasy państwowe (RMK).
Głównymi gatunkami są So – 34%; Brz – 31%; Św – 17% oraz Ol – 9%.
RMK dysponuje 1/4 powierzchni Estonii. Założone cele koncentrują się poprzez działania podejmowane w następujących obszarach: administrowanie, zagospodarowanie lasu, sprzedaż drewna, ochrona przyrody, gospodarka szkółkarska i nasienna.
Rocznie odnawiane jest 9000 ha powierzchni. Lasy Państwowe w Estonii posiadają 8 szkółek leśnych, które produkują 21 mln sadzonek rocznie tym 9 mln stanowi produkcja kontenerowa. W odnowieniach sadzi się : So 3500szt./ha; Św , Brz, Ol – 2000 szt. / ha.
Pielęgnacja prowadzona jest na 36 tyś.ha., trzebieże na 12 tyś.ha., cięcia odnowieniowe na 8,6 tyś.ha. tj. tylko na 1% lasów zarządzanych przez RMK.
Sprzedaż drewna wynosi ok. 3,3 mln m3, w tym 40% wielki wymiar, 37% papierówki, 13% opał i 10% zrębki. Zysk przeznacza się na odnowienia, budowę i rozwój infrastruktury, szkolenia oraz wypełnienie państwowej kasy.
Dla zachowania różnorodności biologicznej 37% lasów państwowych jest pod ochroną.
Gospodarkę leśną planuje się w 17 rewirach. Zaplanowane prace w rewirach organizuje się w ramach trzech okręgów: północnowschodnim, południowowschodnim i południowozachodnim.
RMK zarządza m.in.: 13 terenami rekreacyjnymi, 5 parkami narodowymi, 2000 km dróg do pieszych wędrówek, 50 miejscami przeznaczonymi na pola namiotowe, 18 domami w lesie, 22 tzw. hytami w lesie, parkiem zwierząt w Elistvere oraz ośrodkiem przyrodniczym w Sagami.
Mieliśmy okazję gościć w jednym z centrów przyrodniczych w Aegviidu (37 km od siedziby nadleśnictwa). Aegviidu-Kõrvemaa teren rekreacyjny rozciągający się od Tallin-St.Petersburga. Teren rekreacyjny obejmuje terytoria kilku obszarów chronionych, poza lasami są też torfowiska i bagna, jeziora, ozy i doliny. Jest to idealne miejsce dla wypoczynku na łonie natury o każdej porze roku – do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, narciarstwa biegowego, szkolenia. Dobrze wyposażone kempingi zapraszają wszystkich do odpoczynku i na piknik. Obszar ten oferuje wiele możliwości dla fotografów przyrody, ptaków i zwierząt i osób zainteresowanych zbieranie grzybów i jagód.
RMK inwestuje rocznie 200 000 euro w badania naukowe. Rada naukowa RMK koordynuje prace pracowników naukowych związanych z leśnictwem w 11 obszarach. Ponadto wspiera stypendiami najlepszych studentów leśnictwa.
Nadleśnictwo Harjuma, w którym gościliśmy zajmuje powierzchnię ogółem 114 000 ha, w tym lasy zajmują 83 000 ha; zapas ogółem 13,8 mln m3 (155 m3/ha); trzebieże 725 ha/rok; zalesienia 650 ha/rok, zatrudnienie: nadleśniczy, dwaj specjaliści, sześciu leśniczych. Nadleśniczy podkreśla, że nadleśnictwo prowadzi wyłącznie prace związane z planowaniem oraz nadzorem, pozostałe prace zostały sprywatyzowane.
Jak opowiadają gospodarze, całość prac przy pozyskaniu drewna na zrębach wykonują harvestery, udział tych maszyn w trzebieżach wynosi około 80%.
W lesie pracują m.in. harvestery i forwadery.
System obrotu drewna zarówno wewnątrz firmy jak i w dalszej kolejności w trakcie procesu sprzedaży drewna odbiorcom.
Ewidencja pozyskanego drewna odbywa się elektronicznie na podstawie przesłania danych z komputera pokładowego harvestera przez operatora po zakończeniu zmiany roboczej do leśniczego. Ten wprowadza uzyskane wyniki do systemu magazynowego RMK co automatycznie pozwala komórce handlowej zaoferować odbiór poszczególnym odbiorcom.
Po przekazaniu lokalizacji przygotowanej partii drewna odbiorca wysyła przewoźnika, który w zasadzie tylko przy pierwszym kursie może (choć nie jest to obligatoryjne) być koordynowany przez leśniczego (na jednej pozycji wyrabia się maksymalnie 20-25 sortymentów, gdyż jest to górna granica możliwości zróżnicowania manipulacji dla operatora harvestera). Po załadowaniu surowca kierowca robi obmiar ładunku a w przypadku kłód liczy także sztuki na pojeździe i na przyczepie, po czym wprowadza wszystkie dane do ogólnoestońskiej, powszechnie dostępnej aplikacji internetowej (za pomocą swojego tabletu) spełniającej rolę instrumentu monitorującego legalne przemieszczanie drewna pomiędzy producentami a odbiorcami drewna. Dostęp do tej aplikacji jest nieograniczony w związku z tym posługują się nią służby kontrolne (Policja, Inspekcja Transportu Drogowego) ale także używać jej mogą np. właściciele prywatnych lasów w celu monitorowania bieżącego ruchu drewna na swoim terenie w celu przeciwdziałania kradzieżom.
Jest to też używane przez odbiorców w celu zarządzania flotą transportową w celu monitorowania w jakim w danym momencie trasy znajduje się dostawa.
Według zapewnień gospodarzy np. w 2013 roku za pomocą tego systemu wyspediowano 99,5% drewna. Tylko 0,5% drewna wymagało wystawienia zastępczego dokumentu w postaci tradycyjnej (papierowej) z powodu braku łączności z aplikacją.
W całym procesie zarówno pozyskania jak i sprzedaży drewna jego ewidencja odbywa się wyłącznie elektronicznie.
W Estonii nie stosuje się numeracji drewna co według zapewnień miejscowych leśników nie jest do niczego potrzebne i nie notuje się z tego powodu żadnych komplikacji w obrocie i identyfikacji drewna. W zeszłym roku na terenie zarządzanym przez RMK zanotowano kradzież około 1000m3 drewna z czego udało się ujawnić sprawcę kradzieży 5 ładunków (150m3).
Prace leśne kontraktowane są maksymalnie na 5 lat – kryterium wyboru stanowi cena.
Sprzedaż drewna > 80% stanowią umowy z negocjonowaną ceną w tym długoterminowe umowy (>12 m-cy) stanowią 90%.
W terminie od 15 kwietnia do 15 czerwca nie prowadzi się żadnych prac związanych z pozyskaniem drewna, ze względu na lęgi ptaków.